วันนี้เป็นวันที่ น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร จะก้าวขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีคนที่ 28 ของประเทศไทยอย่างเป็นทางการ และเป็นนายกรัฐมนตรีหญิงคนแรก สร้างประวัติศาสตร์

การรับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของ น.ส.ยิ่งลักษณ์ จะยังมีความหมายต่อประวัติศาสตร์การเมืองไทยอีกด้วย เพราะจะทำให้ “ตระกูลชินวัตร” กลายเป็นตระกูลนักการเมืองชั้นนำของไทยในทันที ก้าวขึ้นมาเทียบชั้น “นักการเมืองสายราชครู” และ “ตระกูลเวชชาชีวะ” ในฐานะตระกูลนักการเมืองใหญ่ของประเทศ

และถ้าเทียบผลงานหมัดต่อหมัดแล้วอาจจะเหนือกว่าด้วยซ้ำ เพราะ “ตระกูลชินวัตร” สามารถสร้างประวัติศาสตร์สร้างนายกรัฐมนตรีไทยได้ถึง 3 คน คือ ตัว พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร, สมชาย วงศ์สวัสดิ์ ในฐานะเป็นเขยของตระกูล และล่าสุดก็คือ ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร น้องสาวคนสุดท้อง

ถ้าเรามองเพียงผิวเผิน นายกรัฐมนตรีจาก “ตระกูลชินวัตร” โดยเฉพาะนายสมชายและ น.ส. ยิ่งลักษณ์ อาจได้ตำแหน่งมาเพราะ “บุญหล่นทับ” และก้าวขึ้นมาเป็นนายกในฐานะ “นอมินี” และ “โคลนนิ่ง” ของ พ.ต.ท.ทักษิณ เท่านั้น

แต่เมื่อย้อนประวัติของตระกูลชินวัตรให้ลึกกว่านั้น ก็จะพบว่าแท้จริงแล้ว ตระกูลชินวัตรไม่ได้มีเพียงแค่นายกรัฐมนตรีสายตรงของ พ.ต.ท.ทักษิณ แต่ยังมีบุคคลากรที่ประกอบอาชีพข้าราชการ ทหาร ตำรวจ ระดับสูงอยู่ด้วยเช่นกัน มิหนำซ้ำ รากเหง้าของความเป็นนักการเมืองยังฝังตัวมายาวนาน ตั้งแต่รุ่นที่สามที่นำโดย “เลิศ ชินวัตร” บิดาของ พ.ต.ท.ทักษิณแล้ว

พ.ต.ท.ทักษิณ, นายสมชาย (ในฐานะเขยของตระกูล) และ น.ส.ยิ่งลักษณ์ ถือว่าเป็นลูกหลานรุ่นที่สี่ของตระกูลชินวัตร ต้นตระกูล “ชินวัตร” ซึ่งเป็นตระกูลจีนโพ้นทะเลที่มาตั้งรกรากในประเทศไทย

ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร กับเลิศ ผู้เป็นบิดา (ภาพจากหนังสือ "เผ่าพงศ์วงศาตระกูลชินวัตร")

หมายเหตุ: บทความชิ้นนี้รวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลหลายแหล่ง แต่แหล่งข้อมูลสำคัญมากจากหนังสือ “เผ่าพงศ์วงศาตระกูลชินวัตร” เขียนโดย ธนวัฒน์ ทรัพย์ไพบูลย์ สำนักพิมพ์ Animate Group ISBN 978-616-243-022-0 ทาง SIU ขอแสดงขอบคุณสำหรับข้อมูล ณ ที่นี้

ต้นตระกูลชินวัตร: เส็ง แซ่คู

ต้นตระกูลชินวัตรคือ นายเส็ง แซ่คู (หรือ “คูชุนเส็ง”) เป็นคนจีนแคะ อาศัยอยู่ในมณฑลกวางตุ้ง เดินทางหนีความลำบากในประเทศจีนมายังประเทศไทยเช่นเดียวกับตระกูลคนจีนอื่นๆ ในไทย โดยคาดว่านายเส็งมาถึงเมืองไทยประมาณ พ.ศ. 2403 หรือสมัยรัชกาลที่ห้า

นายเส็งขึ้นฝั่งที่อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี และประกอบอาชีพรับจ้างใช้แรงงานทั่วไป จนสามารถสร้างเนื้อสร้างตัวได้ เขายังมีอาชีพเป็น “นายอากรบ่อนเบี้ย” คอยเก็บภาษีบ่อนพนันและภาษีสุราส่งให้ทางการ เขาแต่งงานกับหญิงไทยชื่อ “ทองดี” และมีบุตรรวมทั้งหมด 9 คน บุตรคนโตมีชื่อว่า “นายเชียง ชินวัตร” เกิดเมื่อ พ.ศ. 2434

นายเส็งย้ายจาก จ.จันทบุรีมาประกอบอาชีพค้าขายอยู่ที่ตลาดน้อย เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร เมื่อ พ.ศ. 2447 อยู่พักหนึ่ง ก่อนจะตัดสินใจย้ายถิ่นฐานไปที่ จ.เชียงใหม่  และลงหลักปักฐานที่ อ. สันกำแพง จ. เชียงใหม่ เมื่อ พ.ศ. 2453

ชินวัตรรุ่นที่สอง: เชียง ชินวัตร

นายเชียง แซ่คู หรือ เชียง ชินวัตร บุตรชายคนโตของนายเส็ง ถือเป็นแกนหลักที่ช่วยให้ตระกูลชินวัตรตั้งหลักปักฐานได้ที่ จ. เชียงใหม่ เมื่ออายุได้ 20 ปี เขาช่วยบิดาคือนายเชียง ประกอบอาชีพ “นายฮ้อย” หรือการค้าฝูงสัตว์ระหว่างไทยกับพม่า ระหว่างการเดินทางค้าสัตว์ พ่อลูกชินวัตรได้ซื้อผ้าไหมจากพม่ากลับมาขายที่สันกำแพงด้วย ซึ่งภายหลัง “การค้าไหม” กลายเป็นกิจการหลักของตระกูลชินวัตรนั่นเอง

เชียง ชินวัตร และภรรยาแสง ชินวัตร (นั่งกลาง)

ตระกูลชินวัตรค่อยๆ เปลี่ยนจากการค้าสัตว์มาเป็นค้าไหม และขยายกิจการมาทำเกี่ยวกับผ้าไหมแบบครบวงจร ใน พ.ศ. 2481 นายเชียงเปลี่ยนนามสกุลใหม่ จากเดิม “แซ่คู” มาเป็น “ชินวัตร” โดยว่ากันว่าบุตรชายคนโตของนายเชียงคือ “พันเอกพิเศษศักดิ์ ชินวัตร” (บิดาของพลเอกชัยสิทธิ์ ชินวัตร) เป็นผู้นำการเปลี่ยนนามสกุล เนื่องจากรับราชการทหาร และต้องการเปลี่ยนแซ่แบบจีนมาเป็นนามสกุลแบบไทย เพื่อลดแรงต้านคนจีนในขณะนั้น

นายเชียงสมรสกับนางแสง สมณะ มีบุตรรวมทั้งสิ้น 12 คน

1. นางเข็มทอง ชินวัตร (โอสถาพันธุ์)
2. พ.อ.(พิเศษ) ศักดิ์ ชินวัตร (บิดาของ พล.อ. ชัยสิทธิ์)
3. นายบุญสม ชินวัตร
4. นายเลิศ ชินวัตร (บิดาของ พ.ต.ท. ทักษิณ)
5. นายสุเจตน์ ชินวัตร
6. นางสาวจันทร์สม ชินวัตร
7. นางสมจิตร ชินวัตร (หิรัญพฤกษ์)
8. นางเถาวัลย์ ชินวัตร (หอมขจร)
9. นายสุรพันธ์ ชินวัตร
10. นายบุญรอด ชินวัตร
11. นางวิไล ชินวัตร (คงประยูร)
12. นางทองสุข ชินวัตร (โครชาติเย่ร์)

ตระกูลชินวัตรในรุ่นที่สอง เน้นการปักหลักใน จ.เชียงใหม่ และการบุกเบิกกิจการผ้าไหมอย่างจริงจังในเขตภาคเหนือ จากเดิมที่กิจการผ้าไหมเป็นเพียงหัตถรรมพื้นบ้าน ก็ได้ “ชินวัตรไหมไทย” มาแปรรูปให้เป็นอุตสาหกรรมท้องถิ่น

ตระกูลรุ่นที่สาม: เริ่มเข้าสู่การเมือง

ตระกูลชินวัตรรุ่นที่สาม สายของนายเชียง ชินวัตร ได้ขยายกิจการผ้าไหมออกไป โดยภายหลังพี่น้องแต่ละคนได้แบ่งกิจการผ้าไหมแบรนด์ “ชินวัตร” ออกเป็นแบรนด์ย่อยๆ และดำเนินกิจการกันเอง เช่น นางเข็มทอง ชินวัตร บุตรคนโต ได้เปิด “ท.ชินวัตรไหมไทย” ที่กรุงเทพ ส่วนนางสมจิตร บุตรคนที่เจ็ด เปิด “ส.ชินวัตรไหมไทย” ที่เชียงใหม่ เป็นต้น

ตระกูลชินวัตรรุ่นที่สามไม่มีแกนกลางแบบนายเชียงในรุ่นที่สอง พี่น้องแต่ละคนมีกิจการของตัวเอง ทั้งที่เกี่ยวข้องและไม่เกี่ยวกับผ้าไหม

สิ่งที่น่าสนใจคือ “ชินวัตรรุ่นที่สาม” เริ่มเข้าสู่การเมืองทั้งระดับท้องถิ่นและระดับชาติหลายคน โดยเริ่มจากนายเลิศ ชินวัตร (ชื่อเดิม “บุญเลิศ”) บิดาของ พ.ต.ท. ทักษิณ นั่นเอง

เลิศ ชินวัตร กับ พ.ต.ท. ทักษิณ (ภาพจากหนังสือ "เผ่าพงศ์วงศาตระกูลชินวัตร")

เลิศ ชินวัตร

นายเลิศเป็นบุตรคนที่สี่ของนายเชียง เกิดเมื่อ พ.ศ. 2462 ศึกษาชั้นประถมและมัธยมที่ จ. เชียงใหม่ และเข้าเรียนระดับมหาวิทยาลัยที่ธรรมศาสตร์ แต่เรียนไม่จบเพราะต้องกลับมาสืบทอดกิจการของครอบครัว เขาเปลี่ยนไปดูแลกิจการรับเหมาก่อสร้างร่วมกับนายสุเจตน์ ชินวัตร (บุตรคนที่ห้า) ช่วงหนึ่ง

พอปี 2495 แยกตัวจากกงสีของตระกูล เปลี่ยนมาขายกาแฟที่ตลาดสันกำแพง โดยนายเลิศเป็นคนโม่กาแฟด้วยตัวเอง นายเลิศได้บุกเบิกรูปแบบธุรกิจใหม่ๆ หลายอย่าง เช่น ซื้อเครื่องโม่กาแฟจากสหรัฐอเมริกา ซื้อเครื่องปั่นมะพร้าวจากกรุงเทพมาทำมะพร้าวบดขายที่สันกำแพง นำเครื่องแช่เย็นมาแช่หวานเย็นขาย

พ.ศ. 2498 นายเลิศหันมาบุกเบิกการทำสวนส้มในอำเภอสันกำแพงเป็นคนแรก ส่วนร้านกาแฟนั้นภรรยารับหน้าที่ดูแลต่อ และเลิกทำไปในภายหลัง จากนั้นนายเลิศไปทำงานเป็นหัวหน้าแผนกสินเชื่อ ของธนาคารนครหลวงไทย สาขาเชียงใหม่ จากคำชักชวนของนายสุเจตน์ที่ตอนนั้นเป็นผู้จัดการธนาคารสาขาเชียงใหม่ โดยทำกิจการด้านเกษตรควบคู่ไปด้วย

ต่อมานายเลิศหันไปทำกิจการโรงภาพยนตร์ “ศรีวิศาล” ซื้อกิจการเดินรถเมล์เหลือง จากนั้นขยายตัว ซื้อกิจการตัวแทนจำหน่ายรถไดฮัทสุ ฮอนด้า บีเอ็มดับเบิลยู และปั๊มน้ำมัน

พ.ศ. 2510 เมื่อนายเลิศอายุ 48 ปี ก็เริ่มเข้าสู่การเมืองท้องถิ่น โดยเป็นสมาชิกสภาจังหวัดเชียงใหม่ เขตสันกำแพง ร่วมกับเจ้าชัยสุริยวงศ์ ณ เชียงใหม่ และนายไกรสีห์ นิมมานเหมินทร์ (บิดาของนายธารินทร์ นิมมานเหมินทร์) ตั้งกลุ่ม “เชียงใหม่ก้าวหน้า” โดยนายเลิศได้เป็นประธานสภาจังหวัดเชียงใหม่อีกตำแหน่งด้วย

นายเลิศก้าวสู่การเมืองระดับชาติในการเลือกตั้ง ส.ส. เมื่อ พ.ศ. 2512 ได้เป็น ส.ส. หน้าใหม่รุ่นเดียวกับนายชวน หลีกภัย และนายอุทัย พิมพ์ใจชน เขาร่วมก่อตั้ง “พรรคอิสระ” โดยมีตำแหน่งรองหัวหน้าพรรค

นายเลิศรับเลือกตั้ง ส.ส. อีกครั้งในปี 2518 แต่หลังรัฐบาลคึกฤทธิ์ ปราโมช ยุบสภาในปี 2519 เขาก็เลิกเล่นการเมือง และสนับสนุนน้องชายคือนายสุรพันธ์ ชินวัตร (บุตรคนที่เก้า) เป็น ส.ส. แทน ซึ่งเติบโตได้เป็นถึงรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม ในรัฐบาล พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ

ผลงานเด่นของนายเลิศสมัยเป็น ส.ส. คือร่วมร่างกฎหมายตั้งมหาวิทยาลัยรามคำแหง เหมืองฝายแม่ออน และคัดค้านการขึ้นภาษีน้ำมันในสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม

นอกจากนายเลิศ และนายสุรพันธ์ ที่เข้าสู่วงการการเมืองระดับชาติจนได้เป็น ส.ส. แล้ว นายสุเจตน์ บุตรคนที่ห้า ภายหลังยังได้เป็นเทศมนตรีนครเชียงใหม่ด้วยอีกคนหนึ่ง เท่ากับว่าตระกูลชินวัตรรุ่นที่สาม มีคนที่เข้าสู่วงการการเมืองถึงสามคน

ตระกูลรุ่นที่สี่: สู่ตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

ตระกูลชินวัตรรุ่นที่สี่ที่น่าสนใจมี 2 สาย คือ สายของ พ.อ.(พิเศษ) ศักดิ์ ชินวัตร (บุตรคนที่สอง) และสายของนายเลิศ ชินวัตร (บุตรคนที่สี่)

พล.อ.ชัยสิทธิ์ ชินวัตร (ภาพจาก Wikipedia)

สายของ พ.อ.(พิเศษ) ศักดิ์

พ.อ.(พิเศษ) ศักดิ์ ชินวัตร มีบุตรทั้งหมด 4 คน โดยคนที่น่าสนใจที่สุดคือ พล.อ.ชัยสิทธิ์ ชินวัตร (เกิดเมื่อ พ.ศ. 2488) ซึ่งไต่เต้าขึ้นมาถึงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารบก และผู้บัญชาการทหารสูงสุด ตอนนี้ พล.อ.ชัยสิทธิ์ ยังมีบทบาทในพรรคเพื่อไทย ถึงแม้จะพ่ายแพ้ในการเลือกตั้ง ส.ส. ราชบุรี เขต 1 ในการเลือกตั้งรอบล่าสุดให้กับผู้สมัครจากพรรคภูมิใจไทย

ครอบครัวสายของ พ.อ.(พิเศษ) ศักดิ์ ล้วนแต่รับราชการทหาร โดยเฉพาะบุตรคนที่สองคือ พล.อ.อุทัย ชินวัตร ก็ขึ้นไปได้จนถึงปลัดกระทรวงกลาโหม

เลิศ ชินวัตร (ซ้ายสุด) กับบุตรสาว โดยมียิ่งลักษณ์ยืนอยู่ตรงกลาง (ภาพจากหนังสือ "เผ่าพงศ์วงศาตระกูลชินวัตร")

สายของนายเลิศ

นายเลิศสมรสกับนางสาวยินดี ระมิงค์วงศ์ มีบุตรรวม 10 คน ซึ่ง พ.ต.ท. ทักษิณ เป็นบุตรคนที่สองและบุตรชายคนโต ส่วน น.ส. ยิ่งลักษณ์ เป็นบุตรคนสุดท้อง

1. นางเยาวลักษณ์ ชินวัตร (คล่องคำนวณการ)
2. พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร พันตำรวจโท ดร. ทักษิณ ชินวัตร (อักษรละติน: Thaksin Shinawatra; ชื่อจีน: 丘達新 Qiū Dáxīn; เกิด: 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2492) ^[2] นายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 23 ดำรงตำแหน่งระหว่างปี พ.ศ. 2544–พ.ศ. 2549 พ้นจากตำแหน่งหลังการรัฐประหาร 19 กันยายน 2549
3. นางเยาวเรศ ชินวัตร (วงศ์นภาจันทร์)
4. นางปิยนุช ชินวัตร (ลิ้มพัฒนาชาติ)
5. นายอุดร ชินวัตร (เสียชีวิตแล้ว)
6. นางเยาวภา ชินวัตร (วงศ์สวัสดิ์)
7. นายพายัพ ชินวัตร
8. นางมณฑาทิพย์ (ชื่อเดิม “เยาวมาลย์”) ชินวัตร (โกวิทเจริญกุล)
9. นางสาวทัศนีย์ ชินวัตร (เสียชีวิตแล้ว)
10. น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร

เราคงไม่ต้องพูดถึงเส้นทางชีวิตของ พ.ต.ท.ทักษิณ ที่โดดเด่นทั้งในด้านธุรกิจและการเมือง จนได้เป็น “นายกรัฐมนตรี” คนแรกของตระกูลชินวัตร แต่บุตรคนอื่นๆ ของนายเลิศก็มีความสามารถไม่น้อยเช่นกัน โดยเฉพาะในด้านการเมืองที่ “รุ่นที่สี่” สายของนายเลิศเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยหลายคน

นางเยาวลักษณ์ ชินวัตร บุตรคนโต เคยเป็นถึงนายกเทศมนตรีนครเชียงใหม่ และเป็นสตรีคนแรกที่ได้ตำแหน่งนี้ เสียชีวิตแล้วเมื่อ พ.ศ. 2552

เยาวเรศ ชินวัตร (ภาพจาก MCOT)

นางเยาวเรศ ชินวัตร บุตรคนที่สาม ประกอบกิจการผ้าไหมที่ จ.ภูเก็ต “ชินวัตรภูเก็ต” และพัทยา “ชินวัตรพัทยา” ภายหลังขายกิจการไปและมาทำธุรกิจนำเข้าโทรศัพท์มือถือ ต่อมาขยายไปทำกิจการอสังหาริมทรัพย์และรับเหมาก่อสร้าง มีตำแหน่ง “ประธานสภาสตรีแห่งชาติในพระบรมราชินูปถัมภ์” ปัจจุบันดูแลพื้นที่ภาคใต้ของพรรคเพื่อไทย

เยาวภา วงศ์สวัสดิ์ (ภาพจาก Wikipedia)

นางเยาวภา ชินวัตร บุตรคนที่หก ซึ่งคนส่วนใหญ่รู้จักเธอในนาม “เจ๊แดง” แห่ง “กลุ่มวังบัวบาน” จบการศึกษาด้านพยาบาล ทำงานที่สำนักงานสาธารณสุขเชียงใหม่ สมรสกับผู้พิพากษา “สมชาย วงศ์สวัสดิ์” ภายหลังหันมาทำการค้า โดยก่อตั้งบริษัท “เอ็มลิ้งค์ เอเชีย” ทำหน้าที่นำเข้าโทรศัพท์มือถือให้กับกลุ่มชินคอร์ป

สมชาย วงศํสวัสดิ์ นายกรัฐมนตรีคนที่ 26

นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ สามีของเธอรับราชการมาหลายกระทรวง ขึ้นถึงตำแหน่ง “ปลัดกระทรวงยุติธรรม” และ “ปลัดกระทรวงแรงงาน” ก่อนจะบุญหล่นทับเป็นนายกรัฐมนตรีคนที่ 26 ของประเทศไทย ถึงแม้จะทำหน้าที่เป็นช่วงเวลาสั้นๆ และไม่ได้เข้าทำงานในทำเนียบรัฐบาลเลยก็ตาม

ทั้งนายสมชายและนางเยาวภา ถูกตัดสิทธิ์การเมือง 5 ปีจากคดียุบพรรคพลังประชาชน อย่างไรก็ตาม นางเยาวภายังมีบทบาทดูแลพรรคเพื่อไทย โดยคุมพื้นที่ภาคเหนือ บุตรสาวคนหนึ่งของทั้งคู่คือ ชินณิชา วงศ์สวัสดิ์ ปัจจุบันเป็น ส.ส. เชียงใหม่ พรรคเพื่อไทย ถือเป็นการเริ่มต้นทางการเมืองของ “รุ่นที่ห้า”

พายัพ ชินวัตร (ภาพจาก Wikipedia)

นายพายัพ ชินวัตร บุตรคนที่เจ็ด ทำงานในบริษัทชินวัตรไหมไทย แต่ไม่ประสบความสำเร็จทางธุรกิจ ภายหลังผันตัวมาเป็นนักลงทุนในตลาดหลักทรัพย์ และถูกโจมตีว่า “ปั่นหุ้น” เข้าสู่การเมืองโดยเป็น ส.ส. เชียงใหม่ พรรคไทยรักไทยในการเลือกตั้ง 2548 ปัจจุบันมีตำแหน่งคุมทัพภาคอีสานของพรรคเพื่อไทย มีบุตรชาย 4 คน

น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร บุตรคนที่สิบ ทำงานในเครือชินคอร์ป และเอสซีแอสเสท ก่อนจะเข้าสู่การเมืองและเป็นนายกรัฐมนตรีหญิงคนแรกของประเทศไทย

ตระกูลดามาพงศ์: สายสัมพันธ์ที่ไม่อาจมองข้าม

ตระกูลชินวัตรนั้น “เกี่ยวดอง” กับตระกูลดามาพงศ์ ผ่านการสมรสของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร และคุณหญิงพจมาน ดามาพงศ์ (ปัจจุบันใช้นามสกุล ณ ป้อมเพชร ของมารดา)

ครอบครัว “ดามาพงศ์” ของคุณหญิงพจมาน เป็นครอบครัวตำรวจ โดยบิดาคือ พล.ต.ท.เสมอ ดามาพงศ์ (อดีตผู้ช่วยอธิบดีกรมตำรวจ) และมารดา นางพจนีย์ ณ ป้อมเพชร

ครอบครัวของ พล.ต.ท. เสมอ มีบุตรทั้งหมด 5 คน โดยบุตรแท้ๆ 4 คน และบุตรบุญธรรมหนึ่งคน

1. นายบรรณพจน์ ดามาพงศ์ (บุตรบุญธรรม)
2. นายพงศ์เพชร ดามาพงศ์
3. พล.ต.อ.เพรียวพันธ์ ดามาพงศ์
4. พล.ต.ต.นพ.พีระพงศ์ ดามาพงศ์
5. คุณหญิงพจมาน ณ ป้อมเพชร

ห้าพี่น้องตระกูลดามาพงศ์ ไม่เลือกรับราชการตำรวจ ก็มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเมืองและธุรกิจกลุ่มชิน ที่มาจากการสมรสของคุณหญิงพจมาน

บรรณพจน์ ดามาพงศ์ (ภาพจาก Wikipedia)

บุษบา ดามาพงศ์ (ภาพจาก SCAsset)

นายบรรณพจน์ ดามาพงศ์ บุตรบุญธรรมคนโต เป็นคนใกล้ชิดของคุณหญิงพจมาน มีเอี่ยวในคดีซุกหุ้นชินคอร์ปช่วงก่อน พ.ต.ท.ทักษิณ ชนะเลือกตั้ง ภรรยาของนายบรรณพจน์คือ “บุษบา ดามาพงศ์” เป็นคนสนิทของคุณหญิง และเคยบริหารบริษัทเอสซีแอสเสท ธุรกิจของครอบครัวมาช่วงเวลาหนึ่ง ล่าสุดบุษบากลับมาเป็นซีอีโอของเอสซีแอสเสทอีกครั้ง แทน น.ส.ยิ่งลักษณ์ ที่ลาออกไปเล่นการเมือง

นายพงศ์เพชร ดามาพงศ์ เคยยุ่งเกี่ยวกับการเมืองระดับชาติ โดยเป็นอดีตผู้อำนวยการการเลือกตั้งพรรคไทยรักไทย จังหวัดเชียงราย

เพรียวพันธ์ ดามาพงศ์ (ภาพจาก Wikipedia)

พล.ต.อ.เพรียวพันธ์ ดามาพงศ์ ถ้าไม่นับคุณหญิงพจมานที่โดดเด่นในฐานะคู่สมรสของนายกรัฐมนตรี และ “ผู้มีบารมีตัวจริง” ของพรรคไทยรักไทย ผู้ที่โดดเด่นที่สุดในกลุ่มพี่น้องตระกูลดามาพงศ์ก็คือ พล.ต.อ.เพรียวพันธ์ ดามาพงศ์  รองผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ อย่างไรก็ตาม พล.ต.อ.เพรียวพันธ์ ก็เคยถูกวิจารณ์ว่าได้เลื่อนขั้นอย่างรวดเร็วในสมัยรัฐบาลทักษิณ ด้วยเหตุผลว่าเป็นเครือญาติด้านภรรยา

เพ็ญโสม ดามาพงศ์ (ภาพจาก SCAsset)

เครือญาติของ พล.ต.เพรียวพันธ์ คือนางเพ็ญโสม ดามาพงศ์ (ภรรยาของพล.ต.ต.นพ.พีระพงศ์ ดามาพงศ์) ยังเป็นหนึ่งในคณะกรรมการของบริษัทเอสซีแอสเสทด้วย

พล.ต.ต.นพ.พีระพงศ์ ดามาพงศ์ อดีตผู้บัญชาการสำนักงานนิติวิทยาศาสตร์ตำรวจ

สรุปบทเรียน “ตระกูลชินวัตร” กับการสร้างนายกรัฐมนตรี 3 คน

หลังจากย้อนรอยสายตระกูลชินวัตรแล้ว เราสามารถสรุปบทเรียนเบื้องหลัง “ความยิ่งใหญ่” ของตระกูลชินวัตรได้หลายประเด็น ดังนี้

1. มีบุตรหลานและผู้สืบทอดเป็นจำนวนมาก จากต้นตระกูลคือนายเส็ง แซ่คู ที่มายังประเทศไทยเพียงลำพังคนเดียว จนถึงชินวัตรรุ่นที่ห้า ที่แยกสาแหรกไปมากมายนับเป็นหลักร้อยคน รุ่นที่หนึ่งนายเส็งเองมีบุตร 9 คน รุ่นที่สองนายเชียงมีบุตร 12 คน และรุ่นที่สามนายเลิศมีบุตร 10 คน การมีบุตรมากๆ ช่วยสร้างทรัพยากรบุคคลให้กับตระกูลในช่วงสร้างตัว ดังที่ตระกูลจีนอื่นๆ ในไทยได้ประสบความสำเร็จมาแล้ว เช่น ตระกูลจิราธิวัฒน์ หรือตระกูลเจียรวนนท์
2. มีกิจการที่สร้างความมั่งคั่งให้กับตระกูล ในที่นี้คือ “ธุรกิจผ้าไหม” ที่สร้างความมั่งคั่งสะสมให้กับตระกูลชินวัตรตั้งแต่รุ่นที่สอง เฉกเช่นเดียวกับตระกูลจีนอื่นๆ ในไทยที่สะสมความมั่งคั่งในรุ่นแรกๆ จากการค้า (จิราธิวัฒน์ เจียรวนนท์) การเงิน (ล่ำซำ โสภณพนิช หวั่งหลี) จนมีอิทธิพลและเข้าสู่วงการการเมืองได้ในรุ่นถัดๆ มา
3. มีสายงานอาชีพที่หลากหลาย ถึงแม้ตระกูลชินวัตรจะมีรากเหง้ามาจากการค้าไหม แต่ลูกหลานของตระกูล (รวมถึงตระกูลที่ดองกันจากการสมรส) ก็หันไปประกอบวิชาชีพอื่นๆ และได้ดิบได้ดีในสายอาชีพนั้นๆ ทำให้ยุคที่ พ.ต.ท.ทักษิณ ขึ้นมาครองอำนาจ มีคนตระกูลชินวัตรทำงานในตำแหน่งระดับสูงมากมาย สามารถขับเคลื่อนและผลักดันวาระของตระกูลได้ง่ายขึ้น เช่น พล.อ.ชัยสิทธิ์ (สายทหาร) นายสมชาย (สายงานยุติธรรม) พล.ต.อ.เพรียวพันธ์ (ตำรวจ)
4. การส่งมอบประสบการณ์ทางการเมือง ตระกูลชินวัตรนั้นเป็นเฉกเช่นเดียวกับตระกูลการเมืองอื่นๆ ของโลก นั่นคือ รุ่นแรกที่เข้าสู่การเมืองยังไม่ประสบความสำเร็จมากนัก แต่มีกระบวนการสรุปบทเรียนและถ่ายทอดประสบการณ์ทางการเมืองไปยังรุ่นถัดๆ ไป เพื่อลดขั้นตอนในการเรียนรู้และก้าวสู่ตำแหน่งสำคัญ จะเห็นว่านายเลิศ ชินวัตร ถ่ายทอดประสบการณ์ให้น้องชายจนได้ขึ้นถึงตำแหน่ง รมช. และสมัยที่นายเลิศเป็น ส.ส. ก็ดึงตัว พ.ต.ท.ทักษิณ และบุตรคนอื่นๆ ไปช่วยงานหลายอย่าง จนเป็นประสบการด้านการเมืองให้กับลูกหลานรุ่นถัดมา

ตระกูลทางการเมืองตระกูลสำคัญของโลก เช่น ตระกูลเคเนดี้ของสหรัฐ หรือตระกูลเนห์รู-คานธีของอินเดีย ต่างก็มีประวัติศาสตร์ใกล้เคียงกัน นั่นคือ ต้นตระกูลรุ่นแรกๆ ผู้มี “ความทะเยอทะยานทางการเมือง” จะยังไม่ประสบความสำเร็จในถนนการเมือง แต่คนรุ่นถัดมาจะก้าวบนเส้นทางนั้นและผงาดขึ้นมาเป็นผู้นำประเทศ ก่อนจะสร้างฐานอำนาจและส่งต่อให้คนรุ่นถัดไป ตัวอย่างคือ ประธานาธิบดีจอห์น เอฟ. เคเนดี้ ถูกผลักดันให้เล่นการเมืองโดยบิดาผู้เป็นนักธุรกิจ และนายกรัฐมนตรีคนแรกของอินเดีย ชวาหระลาล เนห์รู ก็เป็นบุตรของนักการเมืองคนสำคัญที่สร้างพรรคคองเกรสของอินเดีย

เส้นทางของตระกูลชินวัตรในตอนนี้ต้องบอกว่า “ย้อนกลับไปไม่ได้แล้ว” หลังส่ง พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ก้าวขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีคนแรกของตระกูล ซึ่ง พ.ต.ท.ทักษิณ ก็พยายามสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของตัวเองในระยะยาว ถึงแม้จะเผชิญกับการต่อต้านอย่างหนัก แต่ก็ยังสามารถส่ง “น้องเขย” สมชาย วงศ์สวัสดิ์ และ “น้องสาว” ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ขึ้นมาเป็นนายกรัฐมนตรีได้อีก 2 ครั้ง

น่าจับตามองว่า ในระยะยาวอีก 20-30 ปีข้างหน้า ตระกูลชินวัตรจะส่งต่ออำนาจทางการเมืองได้นานแค่ไหน และในเวลานั้นเราจะได้เห็น “ชินวัตรรุ่นที่ห้า” ขึ้นมารับบทบาทในการเมืองระดับชาติ อย่างที่ “ชวาหระลาล-อินทิรา-ราจิฟ” สร้างประวัติศาสตร์เป็นนายกอินเดีย 3 รุ่นตั้งแต่ตายันหลาน ได้หรือไม่

สายตระกูลชินวัตรที่เกี่ยวข้องกับการเมือง

สายตระกูลชินวัตร สีส้มคือเกี่ยวข้องกับการเมือง สีแดงคือนายกรัฐมนตรี (คลิกเพื่อดูภาพขนาดเต็ม)

ภาพประวัติศาสตร์ตระกูลชินวัตร

ภาพประวัติศาสตร์ของตระกูลชินวัตร ในงานแต่งงานของยิ่งลักษณ์-อนุสรณ์ อมรฉัตร (ภาพจากหนังสือ “เผ่าพงศ์วงศาตระกูลชินวัตร”) โดยรวบรวมสมาชิกคนสำคัญของตระกูลสายนายเลิศ ชินวัตร ไว้หลายคน

1. เลิศ ชินวัตร
2. ทักษิณ ชินวัตร
3. พจมาน ชินวัตร
4. เยาวเรศ ชินวัตร
5. เยาวภา (ชินวัตร) วงศ์สวัสดิ์
6. สมชาย วงศ์สวัสดิ์
7. พายัพ ชินวัตร
8. ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร
9. อนุสรณ์ อมรฉัตร
10. พานทองแท้ ชินวัตร
11. พิณทองธา ชินวัตร
12. (คาดว่า) แพทองธาร ชินวัตร